Teatr TR Warszawa wraz z partnerami zaprasza do udziału w BALTIC TRANSFER* Festival – przeglądzie nowych form teatru, muzyki, dramaturgii i audioinstalacji z krajów bałtyckich, które łączy silna, nowa fala poszukiwań w sztukach performatywnych. To festiwal ponad granicami, efekt dwuletniej współpracy TR Warszawa z parterskimi instytucjami z Estonii, Litwy i Łotwy. Na scenie TR Warszawa/Marszałkowska 8 swoje produkcje przedstawią Jaunimo Teatras z Wilna, Dirty Deal Teatro z Rygi i New Theatre Institute of Latvia oraz Centrum Teatralne Vaba Lava z Tallinna. Na wybrane wydarzenia zaprosimy do Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego oraz do Kawałyku Sztuki Cafe.
W programie BALTIC TRANSFER* Festival znalazły się zarówno premierowe propozycje teatru repertuarowego, jak niezależne produkcje twórców wspieranych przez partnerskie instytucje. To teatr nowej generacji, który poszukuje artystycznego napędu w różnych obszarach sztuki i rzeczywistości. Teatr, który zaskakuje – głęboką rewizją traumatycznej przeszłości, wnikliwym spojrzeniem w teraźniejszość, świeżą i odważną perspektywą na przyszłość.
Ważnym nurtem programu będzie teatr non-fiction, który reprezentują spektakle “Być nacjonalistą” z ryskiego Dirty Deal Teatro i “Śniłem śniłem” z wileńskiego Jaunimo Teatras. Pierwszy, wyreżyserowany przez Valtersa Sīlisa, jest sceniczną spowiedzią Matīssa Gricmanisa, byłego aktywisty łotewskiej partii nacjonalistycznej, który opowiada o mechanizmach ruchu nacjonalistycznego. W ramach festiwalu pokażemy specjalnie przygotowaną wersję performatywną spektaklu, w której głównemu bohaterowi towarzyszyć będą aktorzy TR Warszawa. Drugi to praca reżyserki Kamilė Gudmonaitė i dramaturżki Teklė Kavtaradze – audioinstalacja, oparta na wywiadach ze skazanymi na dożywocie sprawcami zbrodni i rodzinami ich ofiar, stawiająca pytanie o możliwość zadośćuczynienia i wybaczenia. Podczas festiwalu zaprezentujemy specjalnie przygotowaną polską wersję dubbingową instalacji “Śniłem śniłem”, do której głosów użyczyli aktorzy TR Warszawa: Magdalena Kuta i Mirosław Zbrojewicz, zaś z litewskiego przełożył oraz wyreżyserował Jan Dravnel.
Do czasów transformacji, kiedy w krajach bałtyckich gwałtownie rozwijała się przestępczość zorganizowana nawiązuje spektakl “Miałam kuzyna” według dramatu Rasy Bugavičute-Pēce z Centrum Teatralnego Vaba Lava z Tallinna. To oparta na osobistej historii opowieść o kuzynie autorki, jednym z przywódców kowieńskiej mafii, który w 2015 roku w wieku 27 lat został zamordowany przez płatnych zabójców z Estonii. Jakie okoliczności społeczne i osobiste motywacje sprawiają, że ktoś ryzykuje życiem, aby zostać królem świata? Próbą portretu społeczeństwa czasów transformacji jest także spektakl “Dwa garaże” łotewskiego reżysera Elmārsa Seņkovsa z Vab Lava z Tallinna. “Dwa garaże” rozgrywają się równolegle w Estonii i na Łotwie. Opowiadają historię młodych mężczyzn, którzy wchodzą w dorosłe życie w momencie odzyskania niepodległości. Reżyser skupia się na dziwnej przestrzeni garażu, miejscu, które było schronieniem zarówno dla homo sovieticus, jak i nowego obywatela demokratycznej republiki.
Obok teatru non-fiction zobaczymy adaptacje dwóch XX-wiecznych powieści. Wileński kompozytor Arturas Bumšteinas, współpracujący z krakowskim festiwalem Unsound i warszawską wytwórnią Bôłt Records pokaże “Metodę Urbantschitscha” według ”Kalkwerku” Thomasa Bernharda z wileńskiego Jaunimo Teatras. Opowieść o artyście, opętanym teorią słuchu przyjmie formę niezwykłego performansu muzycznego, nawiązującego do eksperymentów austriackiego lekarza Victora Urbantschitscha, który na początku XX wieku opracował metodę leczenia problemów ze słyszeniem za pomocą ćwiczeń dźwiękowych. Temat słuchu i słyszenia podejmuje także “Brat snu” w reżyserii Adomasa Juški – spektakl oparty na powieści Roberta Schneidera, której akcja rozgrywa się w XIX wieku. Bohaterem jest młody muzyk-organista, obdarzony wyjątkowym słuchem.
W programie towarzyszącym przedstawimy wspólnie z Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego czytanie sceniczne nagradzanej sztuki “Beatrice” estońskiej dramatopisarki Siret Campbell, która stawia pytanie o tożsamość człowieka w epoce cyfrowej. W ramach festiwalu i cyklu FILM W TR. AGAINST GRAVITY PRZESTAWIA zaprezentujemy film dokumentalny “Dramatyczny rok”, pokazujący fenomen kultury teatralnej w Estonii, która znajduje się w światowej czołówce jeśli chodzi o frekwencję w teatrach. W tym liczącym 1,3 mln mieszkanek i mieszkańców kraju liczba widzów teatralnych przekracza rocznie 1,2 mln. Film Marty Polk pokazuje, że teatr może być nie tylko rozrywką, ale przestrzenią osobistej wolności.
Prezentacjom spektakli towarzyszyć będą debaty i spotkania z twórcami i twórczyniami, które poprowadzi Roman Pawłowski, kurator festiwalu.
BALTIC TRANSFER* Festival to przestrzeń transferu idei i projektów artystycznych do innej kultury oraz analizy ich nowych znaczeń w różnych kontekstach. Nazwa festiwalu nawiązuje do koncepcji “transferu kulturowego” francuskiego historyka Michele Espagne. Twierdzi on, że w procesie przejścia z jednej kultury do drugiej każde dzieło nabiera nowego kontekstu i znaczenia. Wymiana kulturowa to nie obieg przedmiotów i idei, jakimi już są, ale ich reinterpretacja, przemyślenie i nadanie nowych sensów. To przeciwieństwo kulturowego kolonializmu i hegemonii, ponieważ obie strony są pod wpływem wymiany. Kraje bałtyckie to jedna ze “stref kulturowych”, jak je nazywa Espagne – przestrzeń relacji międzykulturowych będąca przeciwieństwem narodowej kultury i tożsamości. Mieszanie różnych elementów kulturowych w regionie bałtyckim i przenoszenie praktyk artystycznych z jednej strefy kulturowej do drugiej to główna idea projektu.
Czy transfer to korzyść, czy zagrożenie?
Poznaj pełen program festiwalu
Projekt jest wspólną inicjatywą TR Warszawa, Jaunimo Teatras (Wilno), The New Theatre Institute of Latvia (Ryga), Centrum Teatralnego Vaba Lava (Tallinn). Wydarzenie jest wspierane i finansowane przez Baltic Culture Fund, Lithuanian Culture Institute i Estonian Theatre Agency. Partnerami wydarzenia są Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego i Kawałyk Sztuki Cafe.