O programie

Program Działu pedagogiki teatru i dostępności TR Warszawa to działania edukacyjne, które dają możliwość doświadczenia głębszego, bardziej aktywnego kontaktu z teatrem.

Zalążki pierwszych działań edukacyjnych w TR Warszawa pojawiły się już w 1997 roku, a stały program edukacyjny istnieje od 2006 r. i wciąż się rozwija. Od tamtej pory zrealizowaliśmy kilkadziesiąt projektów, programów warsztatowych, spotkań, prelekcji oraz wydarzeń partycypacyjnych skierowanych do wszystkich grup wiekowych.

Zapraszamy do zapoznania się z programami i projektami realizowanymi w najbliższym sezonie przez Zespół Pedagogiki Teatru.

Koordynatorka działu Anna Kurelska
Specjalistka ds. dostępności Helena Świegocka
Koordynatorka wolontariatu Monika Tuniewicz
Współpracujące animatorki Marta Bernatowicz

Czym jest pedagogika teatru?

Pedagogika teatru to twórcze działanie z grupą (za)angażowanych uczestników, realizowane w celu pogłębionego spotkania jej członków ze sobą, wykorzystujące szeroki wachlarz tzw. technik teatralnych, stwarzające przestrzeń do wymiany myśli, dzielenia się na równych prawach swoimi refleksjami i  emocjami, pojawiającymi się w  kontekście ustalonego tematu, czy też konkretnego przedstawienia teatralnego lub innego dzieła sztuki.

Jak rozumieć poszczególne sformułowania?

Pedagogika teatru – po niemiecku nazwa ta – Theaterpädagogik – ma w pierwszym członie teatr, pedagogikę zaś dopiero w drugim. W polskim tłumaczeniu aspekt pedagogiczny wysuwa się na plan pierwszy. Bywa to przyczyną nieporozumień, łączenia jej znaczenia przede wszystkim z teatrem szkolnym i nauczaniem. To zaś jest w dalszej perspektywie, teatr jest zawsze pierwszy.

Działanie – pedagog teatru nie mówi zbyt wiele i  nie narzuca swoich interpretacji, projektuje działania uczestników-performerów tak, aby w działaniu doświadczać i badać.

 Twórcze – pedagogika teatru zakłada, że nie ma złych, wadliwych emocji czy odczuć, nie ma nieprawidłowych gestów, sposobu artykułowania itd. Wierzy, że akt performatywny zawsze jest twórczy i  niepowtarzalny, bo właściwy dla każdego uczestnika z osobna, wykonującego daną czynność w określonym momencie, z właściwym sobie poziomem świadomości, nastroju i predyspozycji. Twórcze okazują się być intuicyjnie próbowane, improwizowane układy ruchu, gestów i znaków.

Z grupą – uczestnikiem działań pedagogiczno-teatralnych jest grupa, jakaś, nawet najmniejsza, społeczność: czy to szkolna, przedszkolna, czy zawodowa, społeczna; czasem pracująca tylko dla siebie, dla swojego rozwoju, a czasem przygotowująca wydarzenie dla większej zbiorowości – innych widzów.

(Za)angażowanych uczestników – uczestnicy wydarzenia pedagogiczno-teatralnego są angażowani przez pedagoga teatru w działanie oraz sami czynnie uczestniczą w realizacji działań. Muszą być czynni – z zaznaczeniem, że nawet bierność może być czynna, bo jeśli zostanie poddana refleksji, staje się znacząca i tym samym „uruchomiona”.

Realizowane w celu pogłębionego spotkania – tak jak w teatrze chodzi o katharsis, tak w zdarzeniach pedagogiczno-teatralnych chodzi o spotkanie z człowiekiem, zatrzymanie się i zwrócenie na niego uwagi.

Wykorzystujące szeroki wachlarz tzw. technik teatralnych – pedagodzy teatru korzystają ze wszystkich znanych od narodzin teatru metod pracy. Posiłkują się wszystkimi możliwymi gatunkami, stylami, sposobami dzieł teatralnych, szukają inspiracji także poza sztukami ściśle performatywnymi. Dana metoda nie jest celem samym w sobie, nie chodzi o perfekcyjne opanowanie konkretnej techniki; wszelkie sposoby i narzędzia są wykorzystywane w służbie spotkania i  pogłębienia relacji. Pedagog teatru używa narzędzi teatralnych, aby tym łatwiej dotykać tematów ważnych, angażować do działania i do twórczej ekspresji.

Stwarzające przestrzeń do wymiany myśli – pedagog teatru stwarza możliwość swobodnej wypowiedzi, nieskrępowanego dzielenia się myślami z innymi uczestnikami, nie zakłada relacji mistrz–uczeń. Pedagog teatru zadaje pytania i wspólnie z uczestnikami szuka na nie odpowiedzi. Wsłuchuje się w potrzeby społeczności, z którą się spotyka. Nie jest „tym, który wie”, ale raczej „tym, który jest ciekawy”. Proponując działania twórcze, chce, aby każdy z uczestników i wszyscy jako grupa poszukali odpowiedzi na rodzące się pytania. Pedagogika teatru jest działaniem twórczym, stawia sobie za zadanie badanie wybranego tematu za pomocą teatralnych narzędzi aktywizujących.

Dzielenia się na równych prawach swoimi refleksjami i emocjami – działania pedagogiczno-teatralne są demokratyczne i egalitarne, uczestnicy mogą dzielić się swoimi emocjami, odczuciami i myślami z innymi. To dzielenie może odbywać się jedynie wobec uczestników danego wydarzenia, jak też być przeznaczone dla innych odbiorców, spoza grupy uczestników.

Pojawiającymi się w  kontekście ustalonego tematu – pedagogika teatru zajmuje się bardzo różnymi zagadnieniami: społecznymi, politycznymi, metafizycznymi, filozoficznymi itp., które są punktem wyjścia do działania, a czasem także stworzenia wypowiedzi twórczej przeznaczonej dla innych uczestników.

Czy też konkretnego przedstawienia teatralnego lub też innego dzieła sztuki – pedagodzy teatru często prowadzą działania w odniesieniu do spektakli bądź performansów, ale mogą też działać w kontekście innych obszarów kultury, takich jak: teksty literackie, wystawy, rzeźby, utwory muzyczne itp. Jeśli przyjrzymy się sztuce współczesnej, to zobaczymy wyraźnie, że performans pojawia się już nie tylko w teatrach – coraz częściej spotykamy go w galeriach i muzeach.

Źródło: „Kultura Współczesna” 2(105)/2019

Spotkajmy się w TR Warszawa!