• Reżyseria/przestrzeń sceniczna/kostiumy

  Katarzyna Kalwat

• Tekst

  Elfriede Jelinek

• Muzyka

  Wojtek Blecharz

• Tłumaczenie, libretto, dramaturgia

  Monika Muskała

• Kierownictwo muzyczne

  Andrzej Bauer

• Premiera

  7 i 8 lutego 2019

• Premiera wersji performatywnej

  25 września 2018 (61. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”)

• Czas trwania

  ok. 2 godz.

• Streaming w TR Online

  29,90 zł – cena w przedsprzedaży
  39,90 zł – cena w dniu wydarzenia

Wieczór z TR Online

24 kwietnia (sobota)

• 18:45

  Wprowadzenie do wieczoru
  Prowadzenie: Jan Dravnel

• 19:00

  Transmisja spektaklu na żywo ze sceny TR Warszawa/Marszałkowska 8
  napisy w j. angielskim
  Reżyser streamingu: Marcin Koszałka

• 20:45

  Rozmowa z zespołem twórców i twórczyń 
  Prowadzący: Paweł Smoleński
  Transmisja w TR Online i na Facebooku TR Warszawa

O spektaklu

Dlatego ta historia nie może być prawdziwa, mówi badacz historii, który wziął się za rektoskopię historii, a przynajmniej postanowił się wziąć, i jak gdyby wejrzał w historię od drugiego końca. (…) Proszę przyjść jutro, może wtedy! Wtedy może państwo usłyszą: Oto jak kończy się świat Oto jak kończy się świat Oto jak kończy się świat Nie z hukiem lecz ze skomleniem. Specjalnie dla państwa lada moment zacznie się historia, lada chwila zacznie się od nowa. Historia zawsze tylko stroi swoje instrumenty, ale rzadko na nich gra. Ale dziś jest ten dzień, kiedy z nami zagra. Jesteśmy jej instrumentami. Jesteśmy teraz nastrojeni. Zestrajamy się z historią. Nasze zeznania powinny grać i powinny być ze sobą zgrane.

Elfriede Jelinek

Poznaj zespół twórców i twórczyń spektaklu.
Przeczytaj wywiad z:

Marcinem Koszałką, reżyserem streamingu

Moniką Muskałą, tłumaczką, dramaturżką

Wojtkiem Blecharzem, kompozytorem

O reżyserze streamingu

Marcin Koszałka – twórca filmowy, wybitny reżyser i operator, członek Polskiej i Europejskiej Akademii Filmowej, Stowarzyszenia Autorów Zdjęć Filmowych i Gildii Reżyserów Polskich.

Zadebiutował w 1999 r. krótkometrażowym dokumentem „Takiego pięknego syna urodziłam”, poświęconym jego relacjom z rodzicami. Film zdobył nagrody na festiwalach w Berlinie, Krakowie, Kazimierzu Dolnym i Nyon, a Koszałka zyskał miano jednego z najważniejszych polskich dokumentalistów swojego pokolenia.

Koszałka jest także autorem zdjęć do filmów fabularnych. Współpracował z takimi reżyserami i reżyserkami jak Magdalena Piekorz, Michał Rosa, Borys Lankosz czy Jacek Bromski.

Obsada

Magdalena

Kuta

Lech

Łotocki

Tomasz

Tyndyk

Agnieszka

Żulewska

za Pawła Smagałę

Sebastian

Pawlak

za Cezarego Kosińskiego

Adam

Woronowicz

Paweł

Smagała

Cezary

Kosiński

Zespół Cellonet

Andrzej

Bauer

Zespół Cellonet

Magdalena

Bojanowicz

Zespół Cellonet

Bartosz

Koziak

Zespół Cellonet

Marcin

Zdunik

Od reżyserki:

“Z pomysłem realizacji „Rechnitz“ nosiłam się od lat. W swoim dramacie Elfriede Jelinek przywołuje wydarzenia, które stały się symbolem austriackiego powojennego przemilczania, przygląda się mechanizmom działania zbiorowej pamięci ze szczególnym uwzględnieniem języka jako narzędzia manipulacji historycznej. Jej tekst zbudowany na relacjach posłańców pokazuje jak język uczestniczy w tuszowaniu, przekłamywaniu, rozmywaniu winy. Jak broni się przed prawdą i gładko radzi sobie z mówieniem o moralnych ekscesach, zbrodniach, ludobójstwie. Jelinek obnaża język debat publicznych. Pod wpływem ostatnich przemian polityczno-społecznych jej tekst przerażająco zyskał na aktualności, co zgrało się w czasie z publikacją wybitnego tłumaczenia Moniki Muskały. Realizacja „Rechnitz” wydaje się zatem niezbędna.

Od początku jasny był dla mnie muzyczny wymiar projektu i współpraca z Wojtkiem Blecharzem, który w swoich poszukiwaniach eksploruje performatywny wymiar operowości. To właśnie owa operowość, a w szczególności muzyczna forma recytatywu wydała mi się idealnym narzędziem do tego, aby wydobyć ukryte, pozawerbalne wymiary tekstu. Ucieczka w ekstazę, czy histerię wpisana jest w formę operową. Muzyka pozwala także zagłuszyć prawdę lub rozproszyć ją – stąd w naszej inscenizacji zespół wiolonczelistów grający na scenie, niczym pozostałość orkiestry na zamku w Rechnitz, gdzie dokonano zbrodni w przerwie między tańcami.”

Katarzyna Kalwat

Galeria

Otwórz popup

Poprzedni slide

01

Następny slide

Poprzedni slide

01

Następny slide

Zamknij popup

fot. Marcin Oliva Soto

Od kompozytora:

“Operowość „Rechnitz. Opery” zawiera się przede wszystkim w nowym podejściu do formy recytatywu: poszukiwaniu ścisłych związków między tekstem a jego muzycznością, wydobywaniu z samego tekstu ukrytych znaczeń poprzez nakładanie na niego dźwiękowych gestów, przypisanych motywów, umuzycznienie jego prozodii czy rytmizację tekstu wypowiadanego przez aktora. Aktor staje się muzykiem, śpiewakiem, beatboxerem, jego sposób podawania tekstu sprzężony jest organicznie z zespołem czterech wiolonczel, które śledzą narrację, akompaniują aktorom, ale mają też wymiar performatywny. Kwartet wiolonczel symbolizuje to, co ostało się z pałacowej orkiestry z czasów dawnej świetności – ostatnich „niedobitków”, zmuszonych zabawiać swoją grą zdegenerowaną arystokrację oraz towarzyszących jej nazistów podczas krwawych wydarzeń z marca 1945 roku. Współpraca z Katarzyną Kalwat, która wykazała niezwykłe wyczucie i rozumienie muzyki w swoim poprzednim i wielokrotnie nagrodzonym spektaklu „Holzwege”, opisującym historię kompozytora Tomasza Sikorskiego, jest dla mnie wielkim wyzwaniem. W swoich pracach operowych często odnoszę się do początków gatunku operowego („Park-Opera” czy „Body-Opera”), dlatego możliwość podjęcia próby redefinicji gatunku recytatywu jest mi szczególnie bliska. W „Rechnitz. Opera”, która będzie moją piątą operą, muzyka nie tylko staje się tłem dla tekstu, ale dopełnia go i poprzez umuzycznienie (rytmizację, motywy przypisane) nadaje mu w pewnym sensie sztuczną formę. Podobnie dzieje się z relacjami świadków masakry w Rechnitz, którzy próbują opowiedzieć prawdę, nie wypowiadając jej, tak konstruują język, by go zatracić, upłynnić, zagubić w niekończących się łącznikach, epizodach, ozdobnikach i kontrapunktach.”

Wojtek Blecharz

Twórcy i twórczynie

• Właścicielem praw scenicznych do dramatu Elfriede Jelinek jest Rowohlt Verlag.

Realizacja

Recenzje

• Niesamowity koncert. To opera mówiona, krzyczana, syczana, skandowana, czasem śpiewana (…). Słucha się tego z bólem, ale i z olbrzymim podziwem dla wszystkich wykonawców (ze szczególnym wyróżnieniem wirtuozerii Magdaleny Kuty i Tomasza Tyndyka).

  Aneta Kyzioł, Polityka

• Spektaklem „Rechnitz. Opera – Anioł Zagłady” Katarzyna Kalwat potwierdza szczególne miejsce, jakie już zajmuje w polskim teatrze. Ostatnie przedstawienia młodej reżyserki (..)układają się w fascynującą metateatralną opowieść, w której sam teatr, tak zwane działania sceniczne, nie wypełniają całości. Liczy się również coś, co nazwałbym wielką fonosferą spektaklu. To może być muzyka, ale także wszystko, co poza dialogiem, obok słowa, współgra z aktorską intensywnością.

  Łukasz Maciejewski, Wprost

• Kalwat porównuje grę zespołu do ekstazy czy histerii, wpisanych „w formę operową”, co nie tylko podkreśla operowość i muzyczność tekstu austriackiej noblistki, nadające mu sztuczną, podniosłą formę, lecz także pozwala sięgać głęboko do wnętrz ciał aktorów, które zmieniają się w ośrodki energetyczne.

  Katarzyna Lemańska, Czas Kultury

• Zabiegi muzyczne Wojciecha Blecharza, świadomie realizowane i powtarzane przez cały spektakl, wydają się korespondować także z tezą Katarzyny Kalwat o roli muzyki w służbie kłamstwa, przykrywania prawdy dźwiękami.

  Jakub Kisieliński, austriart.pl

• Oratoryjne wykonanie, w którym tzw. sytuacje są jedynie sugerowane, a napięcie płynie z muzyki wiązanej z przejmującym tekstem wywiera ogromne wrażenie.

  Tomasz Miłkowski, Dziennik Trybuna

• Spektakl Wojtka Blecharza i Katarzyny Kalwat potraktować można jako muzyczną próbę zestrojenia się z historią i pamięcią, ujawniającą jednocześnie niewydolność języka jako narzędzia, które służyć ma dawaniu świadectwa. Zastosowane tu umuzycznienie mowy w postaci recytatywu bynajmniej nie czyni jej bardziej przejrzystą, ale zwraca uwagę na dwie kluczowe kwestie: wieloznaczność przekazu oraz szczególnie istotną w tym przypadku performatywną moc słowa.

  Magdalena Figzał-Janikowska, Didaskalia

• Dlatego operowość Rechnitz. Opery jest czymś więcej niż muzycznością. Jest grą o pamięć. W mieszczańskiej operze chodzi o złoto, stroje, klasowość, o przedstawieniowość, hierarchię i solistów. Tutaj ma miejsce przechwycenie i odzyskiwanie polityczności dźwięku.

  Kinga Kurysia, Didaskalia

• The viewer leaves with a much better impression of Katarzyna Kalwat and her superb Rechnitz Opera – The Exterminating Angel. Testimonies by the perpetrators of a night mass murder of Jewish people fall apart and break into pathetically apologetic and desensitized tunes, while the string quartet does to opera what recitatives do to the true story. Elfriede Jelinek isn’t easy to stage, nor to read, but this impression seems alien to Kalwat and her cast.

  Franciszek Bryk, TheTheatreTimes.com

Partnerzy